Dilara Pınar ARIÇ Divan edebiyatı insanın aşki duygularını anlatan ve hayal gücünün sınırlarını zorlayan alanlardan biridir. Hayal gücünün sınırlarını zorlayan bir türdür. Edebiyatta sanatların belagatin üst sınırlarına ulaşmıştır. Divan edebiyatında mazmun literatürü olduğundan en güzel hayallerle imgelerle beslenmektedir. Divan edebiyatı sadece aşk ve romantik edebiyat değil, aynı zamanda hikmetli ve icazlı sözlerle beslenmiş bir edebiyattır. Necati Bey de bu edebiyatın naçizane örneklerinden biridir. İcazlı söz söyleme sanatında önemli bir yer arz etmektedir. Makalemizde Necati Bey’in Döne Döne redifli gazeli şerh edilecektir. Çıkalı göklere âhum şereri döne döne, Yandı kandîl-i sipihrün ciğeri döne döne (Ahımın kıvılcımı döne döne göklere çıkalı, göklerin kandilinin ciğeri döne döne yandı) Aşığın ahı öyle tesirlidir ki göklere çıkıp döne döne yanmaktadır. Leff ü neşr sanatı vardır.Döne döne kelimelerinde cinas söz konusudur. Aşığın ahı öyle etkileyicidir ki göklere ulaşmakta ve göklerin kandilinin ciğeri mum  gibi yanmaktadır. Aşık öyle yanmaktadır ki döne döne göklere ulaşmaktadır. Ayağı yir mi basar zülfüne ber-dâr olanun Zevk ü şevk ile virür cân ü seri döne döne (Saçlarına asılanın ayağı yere mi basar, aşık canını ve başını zevkle istekle döne döne verir.) Aşık sevgilinin saçlarına asılmıştır. Ayakları yere basmamaktadır. Sevgilinin saçları darağacı gibidir. Aşık darağacında asılmıştır. Sevgilinin saçları darağacı gibidir. Aşık canını ve başını isteyerek gönüllü şekilde vermektedir. Aşık sevgilinin saçlarında asılıp döne döne ölmeyi asılmayı gönülden istemektedir. Şâm-ı zülfünle gönül Mısrı harâb oldı diyü Sana iletdi kebûter haberi döne döne (Saçının akşamın ile gönül ülkesi harap oldu diye sana güvercin döne döne haber yolladı.) Şam kelimesi ile hem gece demek hem de sevgilinin siyah saçını kast etmektedir. Gönül bir ülkedir. Mısr ülke demektir. Gönül ülkesi sevgilinin saçlarının gecesinde mahvolmaktadır. Eskiden haber güvercinlerle gönderilirdi. Beyitte güvercinler haberi döne döne getirmektedir sevgiliye. Kebuter güvercin demektir. Şam hem gece hem şehir anlamı taşımaktadır. Aynı zamanda koku anlamı da vardır. Sevgilinin saçlarının kokusu ile gönül ülkesini harap etmiştir. Sen durup raks idesin karşuna ben boynum eğem İne zülfün koca sen sîm-berî döne döne (Sen durup dans edersin karşında ben boynumu eğerim. Saçların döne döne ulu saf gümüş insin) Sevgili dans etmektedir. Aşık boynunu uzatıp izlemektedir. Sevgilinin saçları gümüş tenini döne döne örtmektedir. Dans ederken sevgilinin saçları döne döne raks etmektedir. Gümüş tenine değmekte döne döne örtüp dans etmektedir. Ka’be olmasa kapun ay ile gün leyl ü nehâr Eylemezlerdi tavâf ol güzeri döne döne (Kapın ay ile güneş gece ve gündüz Kabe olmasa o yolu döne döne tavaf etmezlerdi.) Sevgilinin kapısı Kabe’dir. Tezat sanatı kullanılmıştır. Ay ile gün ve leyl ü nehar kelimeleri tezat oluşturur. Aşık sevgilinin kapısını döne döne tavaf etmektedir. Hac ve umre ibadetine telmihte bulunmaktadır. Sevgilinin evi Kabe gibidir. Aşıkları döne döne kapısında beklemektedir. Gece ile gündüz aşıklar sevgilinin evini tavaf eder gibi etrafında dolanmaktadır. Hac ve umre ibadeti eder gibi denilmektedir. Sen olasın diyü yir yir asılup âyîneler Gelene gidene eyler nazarı döne döne (Sen ol diye yer yer aynalar asılıp gelene gidene döne döne bakış atar ) Yir yir kelimelerinde tekrir sanatı vardır. Yuvarlak ayna asmışlardır. Gelene gidene döne döne bakmaktadırlar. Sevgilinin güzelliğini gösteren tek unsur aynadır. Sevgilinin güzelliğini yansıtan aynalar gelen geçeni kontrol etmektedir. Döne döne nazar etmektedir. Ey Necâtî yaraşur mutribi şeh meclisinün Raks urup okıya bu şi’r-i teri döne döne (Ey Necati!  Padişahın meclisinin sazendesi dans edip bu taze şiiri okusa döne döne yakışır.) Necati Bey, kendine seslenmektedir. Mutrip yani musiki aleti çalan kimse padişah olan sevgilinin meclisinde dans etmekte ve bu taze şiiri okumaktadır. Döne döne kelimeleriyle tekrir sanatı yapılmıştır. Sevgili padişahtır ve Necati Bey bu mecliste yeni yazdığı bir şiiri okumaktadır ve dans etmektedir. Bu durum Necati Bey’e yakışır denmektedir.   Sonuç olarak, Necati Bey önemli bir müelliftir. Daha ayrıntılı araştırmalar yapılarak önemli sonuçlara ulaşılacaktır.