Diller Arası Etkileşim Türleri

Yeryüzünde, % 100 saf bir dil yoktur. Her toplumun diline, ilişkiler içinde bulunduğu toplumların dilinden sözcüklerin girmesi doğaldır.

Diller Arası Etkileşim Türleri - Diller arasındaki etkileşim, 3 şekilde gerçekleşmektedir.    1–Yankatman etki ; Komşu olarak yaşayan toplumların karşılıklı ilişkileri sırasında oluşan dil etkileşimleridir. Türkçenin Arapça ve Farsça ile etkileşimi bu tür bir etkileşimdir.    2–Üstkatman etki ; Bir ülkenin, egemenliği altına aldığı toplumun dilini etkilemesidir. Osmanlılar döneminde Türkçenin Balkan ve Slav dillerini etkilemesi bu tür etkilemedir.     3–Altkatman etki ; Bir ülkenin, egemenliği altına aldığı toplumun dilinden etkilenmesidir. Fethedilen ülkenin dili silinse bile az da olsa izler bırakmaktadır. Diller Arası Etkileşim Türleri     Diller Arası Sözcük Alış–veriş Türleri  Prof Dr. Gürer Gülsevin, sözcük alış-verişlerini ikiye ayırmaktadır;      1–Bilgi Alıntıları    2–Özenti Alıntıları     Yeryüzünde, % 100 saf bir dil yoktur. Her toplumun diline, ilişkiler içinde bulunduğu toplumların dilinden sözcüklerin girmesi doğaldır.            Bilgi Alıntısını şöyle açıklayabiliriz kısaca; Duyarlı bir toplum, yabancı dilden gelen sözcüklerin kendi dilinde karşılığını türetmeye çalışır. Türetilen sözcükler toplum tarafından benimsenirse yabancı sözcüklerin girişi engellenmiş olur. Ancak sözcük türetilmez ya da türetilen sözcük toplum tarafından benimsenmezse, yabancı sözcük dile yerleşir. Yalnız bu durumda toplum yabancı sözcüğü kendi dilinin kurallarına uygun olarak kullanır. Bu tür sözcük girişi Bilgi Alıntısı olarak tanımlanır.      Bilgi alıntısı olayı genellikle gelişmiş dilden daha az gelişmiş dile doğru akış şeklinde gerçekleşmektedir. Bir başka deyişle, gelişmiş dillerden kavram ya da terim alınması, az gelişmiş dilin ihtiyaçlarından kaynaklanmaktadır.      Özenti Alıntısı daha farklı bir nitelik taşır. Bir toplum diline giren yabancı sözcüklerin karşılığını türetebileceği halde türetmemek gibi bir zihin tembelliği sergiler, hatta kendi dilinde olan sözcüklerin bile yabancılarını kullanırsa, bu şekildeki yabancı sözcük girişine de Özenti Alıntısı denmektedir ki, bir dili yok eden olay da budur. İşte Türkçenin tarih boyunca yabancı dillerle girdiği etkileşime bu bilgiler ışığında bakmak gerekmektedir.     Türkçenin Etkileşim Dönemleri       Türkçenin yabancı dillerle etkileşimi genelde 4 dönemde ele alınabilir..    1–İslâmiyet’ten önceki dönem,     2–İslâmiyet’ten sonraki dönem,    3–Tanzimat’tan sonraki dönem,    4–Atatürk’ten sonraki dönem. Fuat DUYMAZ - Dil Giderse Ne Devlet Kalır Ne Millet-Kamer Yayınları 2.Baskı-Sayfa 88 Fuat Duymaz